Marcus beter begrijpen

Aan Marcus beter begrijpen is geen boek gekoppeld. Het is een heel eenvoudige bijbelstudiemethode waarin het (gezamenlijk) lezen van de tekst centraal staat.

Op deze website staat steeds tekst (ca. 1 A4) die als een leidraad wil dienen voor het gesprek over het evangelie. Het geeft een beknopte uitleg en een paar vragen. Het idee is dat je door gezamenlijk het evangelie te lezen, en met een klein beetje hulp van de teksten op deze website, je heel ver kunt komen om het Marcus-evangelie beter te gaan begrijpen. Immers, door zorgvuldig te lezen en de tekst goed te bevragen (wat is opvallend? wat staat er echt? wat zou het kunnen betekenen voor nu?) kom je heel ver met elkaar.

Onderdelen van de bijbelstudie

1 – het begin

• Doel  – door bijbelboek Marcus te lezen, meer zicht te krijgen op christelijk geloof.

• Werkwijze voor een (Bijbel)groep – 1. Startvraag; 2. lezen van Bijbelgedeelten; 3. uitleg door gespreksleider;  4. onderling gesprek; 5 (eventueel) thuis lezen van Bijbelgedeelten.

• Uitgangspunten: de nadruk ligt op het gewoon lezen van het Marcus-evangelie. De tekst met elkaar lezen en daarna bespreken vormt de kern van deze bijbelleesmethode. Je bespreekt met elkaar wat opvalt, vragen oproept. Juist door dat te besprken, kom je er met elkaar wel achter wat het evangelie van Marcus wil zeggen. Om vragen te stellen hoef je dus geen voorkennis te hebben (soms is voorkennis een voordeel, maar soms ook helemaal niet).

• Startvraag: hoe kijk je tegen de bijbel aan?

• Bijbelgedeelten: Genesis 1: 1 – 5; Marcus 1: 1 – 13

o Noem 1 ding dat je aanspreekt uit dit gedeelte en 1 ding waar je een vraag over hebt.

• Uitleg (samenvatting):

In het evangelie van Marcus begint God iets nieuws door Jezus Christus. Door mens te worden, stelt God zichzelf als het ware aan ons mensen voor. Het christelijk geloof gaat in eerste instantie over Jezus Christus (en niet over de kerk, regels, e.d.). Christenen geloven dat God zich met name door Jezus Christus bekend heeft gemaakt. Onze belangrijkste informatiebron over Jezus is de bijbel. Die bijbel heb je nodig om Jezus Christus beter te leren kennen (en dat kost wel tijd – maar echte relaties kosten ook tijd…).

Evangelie betekent ‘goed nieuws’ – in de contact van Marcus staat het voor het goede nieuws dat God zich bekendmaakt aan mensen door Jezus. Bij dit goede nieuws hoort ook dat God door Jezus  de mogelijkheid geeft om in contact met hem te komen.

In de verzen 2 en 3 van Marcus 1 worden teksten uit het Oude Testament aangehaald (de profeten Maleachi en Jesaja – profetische teksten waarin een boodschapper aangekondigd wordt die de messias zal aankondigen). Johannes de Doper is de vervulling van deze voorspellingen (hij lijkt in zijn uiterlijk ook op profeten uit het Oude Testament).

• Gespreksvragen:

– Kun je het je voorstellen dat God zich voorstelt in Jezus Christus?

– Noem eens een voorbeeld van een ‘goed-nieuws-bericht’. Lijkt dit wat op het ‘goede nieuws’  uit Marcus 1?

– Zou je (meer) tijd willen investeren om je te verdiepen in Jezus Christus / bijbel? Waarom? Wat zijn obstakels hiervoor?

• Om verder te lezen: Genesis 1; Marcus 1

2 – wie is Jezus?

• Startvraag: als je op straat geïnterviewd zou worden met de vraag: ‘ wie is Jezus Christus?’ – wat zou je dan zeggen?

• Bijbelgedeelten: Marcus 1: 14 – 45

o Noem 1 ding dat je aanspreekt uit dit gedeelte en 1 ding waar je een vraag over hebt.

• Uitleg (samenvatting):

Jezus Christus is meer dan een groot leraar, een bewogen wonderdoener of een belangrijk historisch figuur. In ieder geval vindt Marcus dat hij veel meer is. Hij begint met ‘Jezus Christus, Zoon van God’. Christus is een koningstitel (‘Gods gezalfde Koning’). Met deze titel geeft Marcus aan dat Jezus Christus zelfs boven de keizer staat (die zich liet aanbidden als door de goden gezalfde koning).

Jezus was anders. We noemen hier vijf dingen waar Jezus macht/gezag over heeft, die hem heel bijzonder maken.

1. 1, In Marcus 1: 21 en 22 blijkt dat Jezus anders was dan de andere leraren – hij sprak met gezag en mensen waren er diep onder de indruk van. Bijzonder was ook dat Jezus woorden en daden helemaal overeenkwamen.
2. 2. Jezus had macht over ziekte (o.a. Marcus 1: 29-31). Ook bronnen van buiten de bijbel (bv. Josephus, een historicus) bevestigen dit. De bronnen gaan uiteen waar de kracht vandaan kwam.
3. 3. Jezus heeft macht over de natuur (o.a. Marcus 4: 35-41).
4. 4. Jezus heeft gezag over de dood (o.a. Marcus 5: 21-25; 35 – 42).
5. 5. Jezus heeft macht om zonden te vergeven (zie Marcus 2: 1 – 7). Zonde is niet wat onvolkomenheden of onfatsoenlijkheden. Zonde is volgens Jezus het grootste probleem van de mensheid. Zonde is het negeren van God (Zonde = zonder God je eigen gang gaan).

• Gespreksvragen:

– Welke van de vijf bovengenoemde punten vind je het meest bijzonder?

– Wat als Jezus sterker is dan onze zonde, onze dood, onze ziekte – wat zegt je dit?

– Jezus is geen gewoon mens en ook niet een of andere supermens. Maar wat is hij dan wel?

• Om verder te lezen: Marcus 2 en 3

3 – over zonde

• Doel – door bijbelboek Marcus te lezen, meer zicht te krijgen op christelijk geloof.

Bijeenkomst 1: ‘het begin’ – Het christelijk geloof draait om Jezus Christus – in hem stelt God zich voor aan ons mensen (die boodschap over Jezus is ‘evangelie’ – goed nieuws)

Bijeenkomst 2: ‘Wie is Jezus?’ – Jezus had volgens de eerste hoofdstukken van Marcus gezag in zijn onderwijs en gezag over ziekte, de natuur, de dood en macht om zonde te vergeven.

• Startvraag: wat vindt je het grootste probleem vandaag de dag?

• Bijbelgedeelte 1: Marcus 2: 14 tot 17

o Benoem eens wat je opvalt uit dit gedeelte.

• Bijbelgedeelte 2: Marcus 7: 14 – 23

o Wat vindt je van deze woorden van Jezus?

• Uitleg (samenvatting):

Jezus Christus is niet alleen gekomen om ons informatie te geven, wonderen te doen, een goed voorbeeld te geven of de maatschappij te hervormen. De uiteindelijke reden van zijn komst ligt in het grootste probleem van de mens: de zonde (oftewel: rebellie tegen God). In Marcus 2: 17 omschrijft Jezus ook dat hij vooral gekomen was voor zieken/zondaren – mensen die weten dat ze verkeerd zitten en Jezus nodig hebben. Het gaat er dus niet om of je goed genoeg bent voor Jezus, maar of je weet hebt dat je hem nodig hebt om je te redden.

Ieder mens heeft redding nodig. De wereld is namelijk niet zoals hij had moeten zijn, omdat mensen niet zijn zoals ze hadden moeten zijn. Dat heeft met het hart van mensen te maken – daar zit naast goede dingen ook allerlei verkeerde dingen (jaloezie, bitterheid, hoogmoed, etc.).

De norm voor ons mensen is God liefhebben met alles wie we zijn en wat we hebben. Die liefde komt hem toe, omdat hij ons ook zo enorm liefheeft. Daarnaast is de norm dat we de ander liefhebben als onszelf. Dit is ‘het grote gebod’ (Marcus 12: 28 – 31).

Zonde leidt uiteindelijk tot zelfvernietiging, de dood, de hel. Om daarvan mensen te redden is Jezus gekomen. Hij ging de weg van de vernietiging, de dood en de hel, zodat mensen vrijuit konden gaan.

• Gespreksvragen:

– Hoe zou je het vinden als alles wat je gezegd, gedaan en gedacht hebt, op deze muren zou worden geprojecteerd?

– Hoe zie je zonde? Hoe zie je redding?

• Om verder te lezen: Marcus 3 en 4

4 – het hart van Jezus

• Doel – door bijbelboek Marcus te lezen, meer zicht te krijgen op christelijk geloof.

Bijeenkomst 1: ‘het begin’ – Het christelijk geloof draait om Jezus Christus – in hem stelt God zich voor aan ons mensen (die boodschap over Jezus is ‘evangelie’ – goed nieuws)

Bijeenkomst 2: ‘Wie was Jezus?’ – Jezus had volgens de eerste hoofdstukken van Marcus gezag in zijn onderwijs en gezag over ziekte, de natuur, de dood en macht om zonde te vergeven.

Bijeenkomst 3: ‘over zonde’ – De reden van Jezus’ komst lag in het grootste probleem van de mens: zonde (oftewel God en de ander niet liefhebben). Voor mensen die weten dat het probleem van de zonde tussen God en hen in ligt, is Jezus gekomen.

• Startvraag: voor welke mensen heb je een zwak?

• Bijbelgedeelte 1: Marcus 1: 39 – 2:17; 3: 1-12;

o Wat voor mensen voelen zich tot Jezus aangetrokken?

• Bijbelgedeelte 2: Marcus 5

o Wat zegt dit hoofdstuk je over het hart van Jezus?

• Uitleg (samenvatting):

In het begin van het Marcus-evangelie ontmoet Jezus allerlei mensen. Sommige mensen zoekt hij bewust op, anderen komen naar Jezus toe. Door al die ontmoetingen heen zien we voor wie Jezus hart heeft. Dat zijn blijkbaar de gewonden, de zieken, de outcast, de zondaars, de tollenaars, de lijdenden, etc. Jezus is speciaal ook in hen geïnteresseerd. Deze groep lijkt ook bovenmatig geïnteresseerd in Jezus.

Jezus voelt zich niet te groot of te belangrijk voor mensen in de problemen. Jezus is daarin heel anders dan de religieuze leiders van die tijd. Zij hadden denkbeelden als: ‘waar je mee omgaat, wordt je mee besmet’ (en dus gingen ze niet om met de outcast, etc.) en ‘boontje komt om z’n loontje’ (zieken e.d. hielpen ze niet zo erg, want het was toch hun eigen schuld en straf van God). Jezus doorbreekt dit helemaal. Jezus laat zo zien dat God ook op een bijzondere manier geïnteresseerd is in deze mensen, waar het Oude Testament overigens vaak van getuigt.

• Gespreksvragen:

– Hoe ervaar je deze kant van Jezus?

– Is Jezus er niet voor de sterken en de succesvollen van deze wereld?

– Lijkt jouw hart op het hart van Jezus?

• Om verder te lezen: Marcus 6 en 7

5 – kritiek op Jezus

• Doel – door bijbelboek Marcus te lezen, meer zicht te krijgen op christelijk geloof.

Bijeenkomst 1: ‘Inleiding’ – Het christelijk geloof draait om Jezus Christus – in hem stelt God zich voor aan ons mensen (die boodschap over Jezus is ‘evangelie’ – goed nieuws)

Bijeenkomst 2: ‘Wie was Jezus?’ – Jezus had volgens de eerste hoofdstukken van Marcus gezag in zijn onderwijs en gezag over ziekte, de natuur, de dood en macht om zonde te vergeven.

Bijeenkomst 3: ‘Waarvoor is Jezus gekomen?’ – De reden van Jezus’ komst lag in het grootste probleem van de mens: zonde (oftewel God en de ander niet liefhebben). Voor mensen die weten dat het probleem van de zonde tussen God en hen in ligt, is Jezus gekomen.

Bijeenkomst 4: ‘het hart van Jezus´ – Jezus blijkt vooral een zwak te hebben voor mensen die het moeilijk hebben, de outcasts, de zondaars, de lijdenden, etc. Deze mensen blijken ook bovenmatig in Jezus geïnteresseerd.

• Startvraag: hoor je om je heen wel eens reacties waaruit blijkt dat mensen Jezus niet zien zitten? Zo ja, welke?

• Bijbelgedeelte 1: Marcus 2: 23 – 3:6

o Probeer eens de kritiek onder woorden te brengen die Jezus krijgt van de godsdienstige leiders?

• Bijbelgedeelte 2: Marcus 3: 20 – 35

o Welke kritiek krijgt Jezus hier en van wie?

• Bijbelgedeelte 3: Marcus 6: 1 – 6 (en evt. Marcus 7: 1-23)

o Wat valt je hier op?

• Uitleg (samenvatting):

In het begin van het Marcus-evangelie worden ook allerlei ontmoetingen van Jezus met mensen besproken die Jezus niet zien zitten. Met name van de kant van de godsdienstige leiders krijgt Jezus allerlei kritiek. Maar ook zijn familie en zijn dorpsgenoten hebben sterke twijfels bij Jezus. Blijkbaar roept Jezus ook weerstand op – zelfs bij mensen die dicht bij hem stonden. Jezus krijgt harde verwijten: hij is bezeten, gek, heeft zijn verstand verloren, spreekt godslasterlijke taal, schendt de regels, brengt het systeem (machtsevenwicht) in gevaar, etc.

De godsdienstige leiders van de Joden (de schriftgeleerden, ook wel Farizeeen genoemd) waren bijzonder nauwkeurig in het onderhouden van de regels. Naast de regels die in het Oude Testament staan, hadden ze er zelf ook nog eens honderden bij bedacht. Zeer plichtsgetrouw hielden ze die regels en door het volk werd dan ook tegen hen opgekeken. Jezus wijst hen echter op hun trots, hun liefdeloosheid en hun machtswellust. Dat stellen ze niet op prijs…

• Gespreksvragen:

– Kun je begrijpen dat Jezus ook weerstand oproept?

– Heb je zelf wel eens weerstand tegen (aspecten van) Jezus?

– Hoe vindt je dat Jezus met de kritiek omgaat? Kun je daar iets van leren?

• Om verder te lezen: Marcus 7 en 8

6 – over redding

• Doel – door bijbelboek Marcus te lezen, meer zicht te krijgen op christelijk geloof.

Bijeenkomst 1: ‘het begin’ – Het christelijk geloof draait om Jezus Christus – in hem stelt God zich voor aan ons mensen (die boodschap over Jezus is ‘evangelie’ – goed nieuws)

Bijeenkomst 2: ‘Wie is Jezus?’ – Jezus had volgens de eerste hoofdstukken van Marcus gezag in zijn onderwijs en gezag over ziekte, de natuur, de dood en macht om zonde te vergeven.

Bijeenkomst 3: ‘over zonde’ – De reden van Jezus’ komst lag in het grootste probleem van de mens: zonde (oftewel God en de ander niet liefhebben). Voor mensen die weten dat het probleem van de zonde tussen God en hen in ligt, is Jezus gekomen.

Bijeenkomst 4: ‘het hart van Jezus´ – Jezus blijkt vooral een zwak te hebben voor mensen die het moeilijk hebben, de outcasts, de zondaars, de lijdenden, etc. Deze mensen blijken ook bovenmatig in Jezus geïnteresseerd.

Bijeenkomst 5: ‘Kritiek op Jezus’ – allerlei mensen blijken Jezus niet te zien zitten. Jezus roept blijkbaar weerstand

1. Met name tussen Jezus en de godsdienstige leiders zijn er stevige botsingen.

• Startvraag: draagt er iemand een kruisje? Zo ja, waarom?

• Bijbelgedeelte 1: Marcus 8: 27 – 38

o Benoem eens wat je aanspreekt en wat niet.

• Bijbelgedeelte 2: Marcus 10: 32 – 45

o Wat vindt je van deze woorden van Jezus?

• Uitleg (samenvatting):

Jezus is doelbewust gekomen ‘om zijn leven te geven als losgeld voor velen’. Ruim voor zijn dood spreekt hij er keer op keer van hoe en waarom dit ‘moest’  gebeuren. Een derde van elk evangelie spreekt over de dood van Jezus (ter vergelijking: in de meeste biografieën neemt iemands dood zelden zo’n grote plek in). Het kruis, de herinnering aan zijn dood, is voor christenen ook het belangrijkste symbool geworden voor het christelijk geloof. Geen enkele andere religie herdenkt zo sterk de dood van haar stichter.

De dood/kruisiging van Jezus is een teken van Gods oordeel (bv. de duisternis wijst daar ook op, teksten uit het Oude Testament verwijzen daarnaar): God maakt zich zo druk om onrecht, dat hij het niet zomaar door de vingers kan zien. De straf die alle zonde en onrecht oproept, komt op Jezus neer. Jezus betaalt als het ware de prijs. Op deze manier kon hij de redding van mensen zijn, omdat hij hun straf/veroordeling droeg en mensen vrijuit konden gaan.

Jezus wist dat dit lijden en sterven moest gaan gebeuren. Hij probeert zijn leerlingen er op voor te bereiden. Dit was nodig, omdat zijn volgelingen hele andere plannen met hun Meester hadden. Zij zagen een lijdende messias niet zo zitten. Terwijl er toch verschillende teksten uit het Oude Testament waren die dit ook voorspeld hadden (o.a. Jesaja 53, Psalm 22)…

• Gespreksvragen:

– Wat zegt het je dat Jezus zo welbewust wist dat lijden en sterven noodzakelijk waren?

– Kun je de link leggen tussen wat Jezus 2000 jaar geleden deed (lijden en sterven) en je eigen leven?

• Om verder te lezen: Marcus 9 en 10

7 – boodschap van Jezus

• Startvraag: kun je het onderwijs van Jezus in 1 zin samenvatten?

• Bijbelgedeelte 1: Marcus 9: 30-50

o Welke uitspraken van Jezus vindt je mooi? Wat vindt je te scherp?

• Bijbelgedeelte 2: Marcus 10: 13-31

o Bij welke zin haak je aan? Bij welke haak je af?

• Bijbelgedeelte 3: Marcus 12: 13-34

o Kun je Jezus’ boodschap vertalen naar vandaag de dag?

• Uitleg (samenvatting):

Jezus heeft veel onderwijs gegeven. Hij was ook een soort rondreizende rabbi (leraar), zoals er in die tijd wel meer waren. Zulke rabbi’s verzamelden dan mensen om zich heen als leerlingen.

Jezus neemt soms zelf het initiatief tot een stuk onderwijs, maar vaak is zijn leer ook een reactie op een vraag of een kritische opmerking. Het onderwijs van Jezus baart opzien. Het is blijkbaar anders dan mensen gewend waren. Het is scherp, prikkelend, vernieuwend, origineel, anders. Hoe vreemd en tegendraads het onderwijs van Jezus ook was, het heeft zijn sporen nagelaten tot in onze tijd. Dat was ook Jezus’ bedoeling. Zijn onderwijs was er niet op gericht om meer informatie te geven, maar om levens te veranderen.

• Gespreksvragen:

– Wat merk je van de invloed van Jezus’ onderwijs in deze tijd?

– Jezus legt de lat hoog in zijn onderwijs. Te hoog?

– Als je een vraag aan Jezus mocht voorleggen, welke zou dat dan zijn?

• Om verder te lezen: Marcus 10 tot 12

8 – volgeling zijn

• Doel Bijbelgroep – door bijbelboek Marcus te lezen, meer zicht te krijgen op christelijk geloof.

Bijeenkomst 7: ‘de boodschap van Jezus’. Het onderwijs van Jezus baarde opzien en had als kern: heb God lief boven alles en je naaste als jezelf. Het was Jezus’ bedoeling om levens te veranderen (en niet zozeer info te geven).

• Startvraag: waar denk je aan bij een volgeling van Jezus?

• Bijbelgedeelte 1: Marcus 4: 1 – 33

o Wat is wel en wat is niet de bedoeling als je Jezus’ volgeling wilt zijn?

• Bijbelgedeelte 2: Marcus 10: 32 – 52

o Wat zegt dit over een volgeling van Jezus’.

• Bijbelgedeelte 3: Marcus 13

o Jezus geeft hier een stuk verdiepend privé-onderwijs. Wat roept dit bij je op?

• Uitleg (samenvatting):

Jezus heeft gesproken tot de menigte, is in gesprek gegaan met de godsdienstige elite, heeft oog gehad voor de mensen in moeilijkheden, maar heeft misschien wel het meeste geïnvesteerd in zijn 12 leerlingen. Uiteindelijk liet Jezus geen boeken, leger of indrukwekkend imperium achter. Hij liet leerlingen achter die hij geprobeerd had te vormen tot mensen die zijn boodschap zouden belichamen en verwoorden. Deze leerlingen hebben uiteindelijk aan het begin van een beweging gestaan die tot in onze tijd miljoenen en miljoenen mensen heeft veranderd.

Geloven in Jezus heeft alles te maken met het volgen van Jezus. Het gaat er niet zozeer om dat je een aantal stellingen van/over Jezus omschrijft, maar dat je Jezus zo vertrouwt dat je in zijn spoor probeert te leven. De evangelieteksten (en andere Bijbelboeken) zijn tot op de dag van vandaag onontbeerlijk in het leven als volgeling van Jezus. Daarbij is het wel steeds zoeken hoe te leven in je eigen specifieke tijd, cultuur en persoonlijke situatie.

• Gespreksvragen:

– Beschouw je jezelf als een volgeling van Jezus?

– Wat vindt/lijkt je het mooie aan het volgen van Jezus? Wat het moeilijke?

• Om verder te lezen: Marcus 14 en 15

9 – lijden en dood

• Doel – door bijbelboek Marcus te lezen, meer zicht te krijgen op christelijk geloof.

Bijeenkomst 7: ‘de boodschap van Jezus’. Het onderwijs van Jezus baarde opzien en had als kern: heb God lief boven alles en je naaste als jezelf. Het was Jezus’ bedoeling om levens te veranderen (en niet zozeer info te geven).

Bijeenkomst 8: ‘Volgelingen van Jezus’. Jezus heeft veel geïnvesteerd in een groep van twaalf volgelingen (ook wel leerlingen of discipelen genoemd). Blijkbaar was het zijn bedoeling dat mensen in zijn spoor verder zouden gaan.

• Startvraag: Heb je wel eens een boek, film, theaterstuk, concert, etc. gezien over het lijden van Jezus?

• Bijbelgedeelte 1: Marcus 14: 12 – 15: 15

o Wat valt je op van het proces van Jezus?

• Bijbelgedeelte 2: Marcus 15: 16 – 47

o Wat valt je op aan Jezus’ kruisiging en sterven?

• Uitleg (samenvatting):

Al een aantal hoofdstukken was duidelijk dat Jezus wist wat hem te wachten stond. In hoofdstuk 14 en 15 van Marcus wordt heel gedetailleerd de laatste 24 uur van Jezus’ leven beschreven. Deze dag uit Jezus’ leven krijgt verreweg de meeste aandacht (ook in de andere levensbeschrijvingen). Het is cruciaal (!) wat hier gebeurt. De kruisdood van Jezus is van essentiёle betekenis om Jezus te kunnen begrijpen.

Hoe vreemd misschien ook – dit einde van Jezus is ook ‘evangelie’ goed nieuws. Later in het Nieuwe Testament (met name in Handelingen en de brieven van Paulus) wordt het belang van deze gebeurtenis meerdere malen uitgelegd. Die kruisdood heeft vele betekenissen, maar de belangrijkste is wel dat door het kruis van Jezus er een weg is voor mensen om tot God te gaan (omdat Jezus de schuld/straf/pijn heeft gedragen in de plaats van mensen).

• Gespreksvragen:

– Wat zegt het lijden en sterven van Jezus over God?

– Wat zegt het lijden en sterven van Jezus over ons?

– Hoe belangrijk kan het lijden en sterven van Jezus voor ons mensen 2000 jaar later zijn?

• Om verder te lezen: Marcus 16