'Een weids panorama van de christologie, met een intrigerende tekening van de cultuur en controversen die de achtergrond vormen van het optreden van Jezus.' - prof. dr. Kees van der Kooi
Mensen hebben meningen over Jezus van Nazaret en dat is hun goed recht. Meningen staan vrij. Iemand kan bijvoorbeeld menen dat Jezus niet heeft geleefd of dat hij wel leefde, maar dat we nauwelijks iets over hem kunnen weten. Daarbij laat zich ook de vraag stellen of iemand die tweeduizend jaar geleden leefde, en waar historisch een en ander over te doen is, nog wel iets kan betekenen.
Het christendom heeft het proces van beeldvorming van Jezus altijd willen controleren en tot op zekere hoogte valt dit te begrijpen. Vanaf haar start zat zij in de verdediging. Toch is de beeldvorming in veel opzichten los komen te staan van het historische begin van het christendom, en daarbij zijn de ontstane beelden ook een eigen leven gaan leiden. Soms hadden die niets meer te maken met enig besef van historiciteit, zoals een Jezus met blauwe ogen, een gevorkt baardje en lang blond haar, die bovendien half doorschijnend is en overal over mensen waakt.
In mijn boek Jezus maak ik met behulp van de laatste inzichten een reconstructie van Jezus’ leven. Er is in het Nederlands taalgebied al bijna twintig jaar geen studie meer verschenen over Jezus, en dat terwijl er in die periode veel nieuwe ontdekkingen zijn gedaan. Op deze pagina kunt u de reacties van theologen op mijn boek lezen. Ook vindt u er een aantal filmpjes waarin ik mijn boek toelicht.
Henk Bakker
Reacties op Jezus. Reconstructie en revisie
(gaat verder onder de video)
De reactie van Arnold Huijgen
Hoogleraar systematische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn
Ik feliciteer Henk Bakker hartelijk met de verschijning van zijn boek Jezus. Er is veel in dit boek om erg blij mee te zijn.
- Het genre: een theologisch boek in het Nederlands voor een breder publiek. Dat hebben we nodig: academici die niet alleen op hoog niveau in Engelstalige tijdschriften publiceren, maar die ook de resultaten van hun onderzoek breder toegankelijk maken.
- Het onderwerp: het is al lang geleden dat een dergelijk diepgravend boek over Jezus verscheen, terwijl het christelijk geloof toch om Hem draait. Bakker kent de literatuur en gidst de lezer overzichtelijk en beslist door de afgelopen eeuwen van onderzoek.
- Lees verder
De reactie van dr. Gijsbert van den Brink
Hoogleraar Theologie & Wetenschap aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
Wat een verademing dat er in ons taalgebied weer een serieus boek over Jezus voorligt. In zijn recent verschenen studie neemt Henk Bakker, anders dan in allerlei hedendaags esoterisch materiaal gebeurt, het aardse leven van Jezus volstrekt ernstig. Methodisch gezien vormt dit wat hem betreft zelfs het uitgangspunt voor elke theologische reflectie op de identiteit van Jezus. Er zit iets onbekommerds in de manier waarop Bakker terugvraagt naar de bronnen, en zich daarin aansluit bij tal van eerdere zoektochten naar ‘de historische Jezus’. Lees verder
De reactie van dr. P.J.J. van Geest
Hoogleraar kerkgeschiedenis en geschiedenis van de theologie aan de Universiteit van Tilburg en hoogleraar economie en theologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
Het is bekend dat bijbelgeleerden tot aan de 16de, 17de eeuw groot belang hechtten aan het historische bestaan van de aardse Jezus ("Het woord is vlees geworden; Joh. 1). Maar ze waren niet geïnteresseerd in een historisch-wetenschappelijke benadering van Jezus. Die kwam pas op, toen er in protestante kringen de behoefte ontstond tot een reconstructie van Jezus' leven te komen. Reimarus (1694-1768) kwam vanuit deze benadering tot de vaststelling dat Jezus als mislukt moest worden beschouwd in zijn streven de Joden te bevrijden. Lees verder
De reactie van dr. Arie Zwiep
Universitair hoofddocent Nieuwe Testament en Hermeneutiek aan de Faculteit Religie en Theologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam
Met dit mooie en helder geschreven boek mengt Henk Bakker zich in een debat dat al enige tijd gaande is. Hij springt dus op een rijdende trein en dat is altijd riskant. Je kunt namelijk een flinke misstap maken en je lelijk bezeren of, minstens zo sneu, in de verkeerde rijdende trein stappen. Of dat laatste het geval is, blijkt natuurlijk pas aan het einde van de rit. Dat is het eschatologische voorbehoud dat ik mezelf hier maar even opleg. Maar of er sprake is van gevaarlijke misstappen? Moet de historische Jezus (ja ja, ik weet dat dat achterhaalde categorieën zijn, maar toch ….) in dit boek uiteindelijk toch weer wijken voor de Christus van het geloof? Bakker lijkt van zo’n onderscheid niet te willen weten, maar de vraag is of dat terecht is. Lees verder.
De reactie van dr. A. van de Beek
Emeritus hoogleraar theologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en aan de Universiteit van Stellenbosch (Zuid-Afrika)
Toen indertijd het boek Zij hebben lief, maar worden vervolgd van Henk Bakker verscheen, maakte dat grote indruk op me. Nu heeft hij opnieuw een indrukwekkend boek geschreven, ditmaal niet over de vroegste christenen, maar over hun Heer: over Jezus.
Twee dingen die mij het meest hebben geraakt en nieuwe inzichten hebben gegeven licht ik eruit. Het eerste is een methodische verhandeling die Bakker in het eerste deel geeft. Het eerste deel van het boek gaat over verschillende benaderingen in de christologie. Het is het meer theoretische deel, waarin hij ook aangeeft wat er gebeurt in processen van ontwikkeling van taal in relatie tot gebeurtenissen en ontmoetingen met mensen. Taal is een sociaal gebeuren en daarom altijd dynamisch. Lees verderDe reactie van dr. Rob van Houwelingen
Hoogleraar Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit Kampen
Toen Henk Bakker mij voor het eerst vertelde van het project waaraan hij werkte, had hij het over een christologie. Dat boek ligt nu op tafel: een Nederlandstalige christologie. Maar bij het zien van de titel Jezus. Reconstructie en revisie dacht ik aanvankelijk dat Henk het over een andere boeg had gegooid. Dit idee werd versterkt door zijn eigen toelichting: “In mijn boek maak ik met behulp van de laatste inzichten een reconstructie van Jezus’ leven”. Henks boek biedt echter geen levensbeschrijving van Jezus aan de hand van de evangeliën, zoals Jakob van Bruggen gedaan heeft in Christus op aarde. Het focust op Jezus’ relatie met de tempel in Jeruzalem en probeert zijn uitspraken over de mensenzoon te begrijpen, evenals de duiding van zijn optreden als messias, knecht en zoon van God. Lees verder.
De reactie van dr. Wim van Vlastuin
Rector van het Hersteld Hervormd Seminarie, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en predikant binnen de Hersteld Hervormde Kerk
Henk Bakker heeft een reuzenklus geleverd door zijn boek over de historische Jezus. Het vraagt nogal wat de historische verbanden te achterhalen en Jezus geheel in de context van die tijd en cultuur te plaatsen. Waar Henk zich vooral op heeft toegelegd, is Jezus te plaatsen tegen de Joodse achtergrond. Dat is eigenlijk nog te oppervlakkig gezegd, het gaat hem erom tot ons te laten doordringen dat Jezus een Jood was en is. Lees verder
De reactie van Andries Knevel
Theoloog, schrijver en radio- en televisiepresentator. Voormalig programmadirecteur van de Evangelische Omroep.
Jezus was een jood, in deze wereld en niet zomaar de “eeuwige Zoon van God, die toevallig een joods jasje droeg. Zie hier het motto van het nieuwe boek van Henk Bakker. Volgens Bakker heeft de theologie, met name die van de eerste eeuwen van Jezus te veel een (Grieks-gemodelleerde) abstracte God gemaakt, waardoor ook de boodschap voor mens en samenleving in het hier en nu verwaterd is. Het is de bekende theorie over de Hellenisering van het Christendom. Lees verder
Wolter Huttinga in Trouw:
'Het verdient grote lof dat er weer eens een boek van Nederlandse bodem verschijnt dat zo ambachtelijk, belezen, knap en gedurfd ingaat op een van de absolute grote vragen van het christelijk geloof. Wat mij betreft volgen Nederlandse theologen dit voorbeeld om weer meer echte goede publieksboeken te schrijven, in plaats van al die elitaire schrijfsels in Engelstalige tijdschriften. [...] Het boek brengt je dichter op de huid van de Bijbel en dichter op de huid van Jezus.'
De heer Ahmad Said Ikhlaf en de heer Youssef Ikhlaf
Professor Henk Bakker heeft een belangrijke bijdrage geleverd door het gevoelige onderwerp over de Joodse en menselijke identiteit van Jezus toch aan te halen. Het is natuurlijk een uitdaging voor de Kerk en we hopen dat de Kerk zijn advies durft op te volgen. Professor Henk Bakker gaf ook aan dat hij dat hoopte, want Jezus en Jood-zijn kunnen niet los van elkaar worden gezien, en al evenmin de christelijke Kerk en het Joodse volk. Lees verder
Henk Bakker licht zijn boek toe
(en de overhandiging van het 1e exemplaar door Peter Gorter)
'Henk Bakker biedt in dit boek een analyse van vele jaren onderzoek naar de historische Jezus en hij doet dat vanuit het perspectief dat dit onderwerp theologisch van belang is. Een christologie waarin de historische dimensie van Jezus niet verdisconteerd is, is geen adequate christologie. Vanuit deze terechte insteek komt Bakker op het belang van Jezus’ Joodse identiteit, een punt waar veel christelijke theologen in het verleden te gemakkelijk overheen gestapt zijn.' - Dr. Bert Jan Lietaert Peerbolte
