Speciaal voor ambtsdragers verschenen bij Kokboekcentrum een groot aantal instructieve en praktische boeken. In deze blog bespreken we één boek in het specifiek; Luisteren is een kunst van Jan Minderhoud. Jan Minderhoud is werkzaam als supervisor, coach, geestelijk begeleider en pastorale counselor. Hij heeft de studie theologie gedaan en is in 1990 afgestuurd als predikant. Desondanks is hij nooit predikant geworden. In dit praktische boek bespreekt Minderhoud de kunst van het voeren van pastorale gesprekken. In deze blog vind u ook een stuk van het eerste hoofdstuk, zo krijgt u een goed beeld van het boek!
Luisteren is een kunst van Jan Minderhoud is een praktisch boek over het voeren van pastorale gesprekken. Echt luisteren, de juiste vragen stellen, is best moeilijk. Vooral het voeren van een pastoraal gesprek, waarin elk woord telt, vraagt veel van de gespreksdeelnemers. Wanneer moet je spreken, wanneer is zwijgen beter? Welke vragen kun je beter niet stellen, en welke juist wel? Heb je een goede luisterhouding, hoe herken je emoties? Welke rol spelen emoties en hoe ga je om met het geven en krijgen van feedback? Luisteren is een kunst is geschreven vanuit de praktijk en bevat een schat aan informatie. Een onmisbaar boek voor voorgangers, pastoraal werkers en andere ambtsdragers die het pastorale gesprek serieus nemen.
Ingeleid door dr. H.C. van der Meulen, docent praktische theologie aan de Universiteit Utrecht.
Hoofdstuk 1 Communicatie
‘Het juiste woord op de juiste tijd
is als een gouden appel op een zilveren schaal.
Een wijze vermaning voor een luisterend oor
is als een gouden ring, een sieraad van het zuiverste goud.’
Spreuken 25:11-12, NBV
1.1. Wat is communicatie?
In de communicatiewetenschap heeft communicatie te maken met het overdragen van informatie, waarbij we informatie in de breedste zin van het woord verstaan. Een meer uitgebreide definitie van communicatie is:
‘Een doorlopend proces waarin twee of meer personen informatie uitwisselen en waarbij zij voortdurend op elkaar reageren. Bij communicatie wil de ene persoon iets aan de andere laten weten, vaak bewust, met een vooropgezette bedoeling, soms ook onbewust. Degene die spreekt of op een andere wijze informatie geeft, noemen we de zender. Degene tot wie de informatie is gericht, degene die luistert, kijkt, ruikt, tast of proeft noemen we de ontvanger. Datgene wat de zender aan de ontvanger wil laten weten, noemen we de boodschap. Dit alles vindt plaats in de context van de situatie waarin beiden zich bevinden.’ (Meer, Neijenhof, Bouwens 2001:15)
In communicatie zijn de rollen soms helder. Zo is in een telefoongesprek of een e-mail vrij helder wie de zender is en wie de ontvanger. Maar in een gesprek, waarin je tegenover of naast elkaar zit, vervagen deze rollen. Wanneer je bijvoorbeeld naar iemand luistert (je bent ontvanger) en je bent het niet met hem eens, dan kun je door je wenkbrauwen te fronsen of met je hoofd te schudden direct een boodschap terugzenden (je bent dan zender). De ander vervult op dat moment ook twee rollen. Hij praat weliswaar door (zender), maar neemt tegelijkertijd jouw non-verbale gedrag waar (ontvanger), interpreteert jouw fronsende wenkbrauwen en past zijn reactie daarbij aan.
Kortom: in communicatie tussen twee personen is er een proces gaande waarin iedere betrokkene tegelijkertijd en doorlopend ontvangt, zendt, interpreteert en concludeert.
Een zeer korte definitie van communicatie geeft Jan Remmerswaal:
‘Men spreekt van communicatie, wanneer iemand via informatieoverdracht iemand anders beïnvloedt.’ (Remmerswaal 1995:113)
Vervolgens werkt Remmerswaal (1995:113-114) de definitie breder uit volgens het volgende model, waarbij ik de begeleidende tekst enigszins bewerkt heb.
